Na podstawie utworu "When I'm Sixty-Four" by The Beatles
Tytuł dzisiejszej lekcji, mimo że z wykrzyknikiem, nie do końca odzwierciedla lingwistyczną prawdę, albowiem istnieją sytuacje oraz konteksty użycia słowa „when” w języku angielskim, kiedy jak najbardziej należy zastosować czasownik modalny „will”. Jednakże w zdecydowanej większości przypadków postępowanie takowe jest błędne, karane skreśleniem (w przypadku baboli w formie pisemnej) lub naganą ustną. Co więcej, błąd ów cieszy się niezwykłą popularnością wśród uczniów nawet na poziomach zaawansowanych, dlatego też warto dokładnie przeanalizować zagmatwaną kwestię poprawnych konstrukcji ze słowem „when”.
Przyjrzyjmy się pierwszej zwrotce urokliwej piosnki zespołu – a jakże! - The Beatles o tytule wielce adekwatnym do dzisiejszego tematu: When I'm Sixty-Four:
When I get older losing my hair,
Many years from now,
Will you still be sending me a Valentine,
Birthday greetings, bottle of wine?
Łatwo zauważyć, że w zdaniu okolicznikowym czasu (adverbial time clause) rozpoczynającego się od słowa ”when” został użyty czas teraźniejszy (present simple): „when I get older”; z kolei dopiero w trzecim wersie, stanowiącym początek konstrukcji nadrzędnej, użyta została forma czasu przyszłego „will”. Podobnie w poniższym fragmencie:
Will you still need me, will you still feed me,
When I'm sixty-four
Po raz kolejny w zdaniu okolicznikowym czasu po “when” występuje czas present simple: “when I’m sixty-four". Dlaczego tak się dzieje, mimo że obydwa powyższe fragmenty z „when” traktują o przyszłości? I kiedy w konstrukcji z „when” można stosować „will”? Odpowiedzi na te pytania są dość proste i zawierają się w raptem dwóch regułach.
ZDANIA OKOLICZNIKOWE CZASU
W języku angielskim zdanie okolicznikowe czasu nosi nazwę „adverbial time clause” i ani trochę nie trzeba wiedzieć, jak to ustrojstwo się nazywa, by poprawnie go używać. Cały sekret w tym, by w zdaniach okolicznikowych czasu, czyli w zdaniach określających relacje czasowe za pomocą słów „when”, „after”, „until”, etc., nie używać formy czasu przyszłego z „will”, lecz czasów teraźniejszych – przeważnie present simple lub present perfect. Niekiedy użycie czasu nie wpływa na znaczenie, jak w przykładach poniżej:
I will call you when I finish work.
I will call you when I have finished work.
Oraz:
We will go to the park when the film ends.
We will go to the park when the film has ended.
W powyższych zdaniach treść jest podobna, jako że zastosowane czasowniki: “finish” i “end” cechują się jasnym, niedwuznacznym znaczeniem. Jednakże w przeważającej większości przypadków tradycyjnie użyjemy czasu present simple, gdy mówimy o czynnościach, które niekoniecznie dobiegły końca i mogą wciąż trwać; natomiast czas present perfect stosowany jest do podkreślenia, iż dana czynność wpierw musi zostać ukończona. Wszystko stanie się jasne jak letnie słońce na bezchmurnym niebie, gdy przeanalizujemy kilka przykładów:
I will watch that film when I do my homework. (Będę oglądał film odrabiając zadanie domowe. Karygodne!)
I will watch that film when I have done my homework. (Wpierw odrobię zadanie, a potem obejrzę film. Akceptowalne.)
We will go out when you drink your tea. (Wyjdziemy, gdy będziesz piła herbatę. Ryzykowne.)
We will go out when you have drunk your tea. (Wyjdziemy, gdy wypijesz herbatę. Bezpieczniejsze.)
W języku potocznym często stosowany jest tylko i wyłącznie czas present simple – wiadomo, każdy język dąży do prostoty i wygody użycia. Co nie zmienia faktu, iż warto znać różnice między omawianymi konstrukcjami i stosownie ich używać.
PYTANIA O CZAS
Zadając pytania z „when” w odniesieniu do przyszłości, czyli pytając kiedy coś nastąpi, jak najbardziej należy użyć „will”, zarówno w pytaniach bezpośrednich (direct questions), jak i tych na okrętkę, czyli pośrednich (indirect questions).
When will you clean your room?
Could you tell when you will clean your room?
I na dobrą sprawę to tyle – powyższe reguły powinny Wam pomóc w poprawnym używaniu konstrukcji z „when”. Oczywiście uczymy się języka angielskiego, który roi się od wyjątków jak rój pszczół od… no, od pszczół. Lecz w przypadku omawianych reguł wyjątki są na tyle nieliczne i tak silnie uzależnione od specyficznych kontekstów, że tylko bym Was skonfundował pisząc o nich…
PEŁNY TEKST UTWORU:
When I get older losing my hair,
Many years from now.
Will you still be sending me a Valentine
Birthday greetings bottle of wine.
If I'd been out till quarter to three
Would you lock the door,
Will you still need me, will you still feed me,
When I'm sixty-four
You'll be older too,
And if you say the word,
I could stay with you.
I could be handy, mending a fuse
When your lights have gone.
You can knit a sweater by the fireside
Sunday morning go for a ride,
Doing the garden, digging the weeds,
Who could ask for more?
Will you still need me, will you still feed me,
When I'm sixty-four
Every summer we can rent a cottage,
In the Isle of Wight, if it's not too dear
We shall scrimp and save
Grandchildren on your knee
Vera, Chuck and Dave
Send me a postcard, drop me a line
Stating point of view
Indicate precisely what you mean to say
Yours sincerely, wasting away
Give me your answer, fill in a form
Mine for evermore
Will you still need me, will you still feed me.
When I'm sixty-four